De kringloop van het leven
In deze zomermaanden waarin alles groeit en bloeit, vraag ik aandacht voor een legende die te maken heeft met een boom. De legende heeft oude papieren en vertelt dat het hout van de kribbe waarin Jezus werd gelegd én het hout waarvan het kruis werd gemaakt van één en dezelfde boom afkomstig zijn. Om welke boom het gaat, vertelt het verhaal niet, maar wel dat het dezelfde soort boom was. Er is nog een andere traditie, en die koppelt kribbe en kruis aan het paradijs. Die andere legende vertelt dat de kribbe waarin de pasgeboren Jezus werd gelegd, gemaakt was van het hout van de levensboom uit het paradijs, en dat het kruis was gemaakt van het hout van de boom van de kennis van goed en kwaad.
En dan is er nog een derde verhaal: in de Oosters-orthodoxe traditie gaan ze ervanuit dat kribbe en kruis zijn gemaakt van ceder, den en cipressenhout. Dat laatste verhaal zou trouwens zomaar waar kunnen zijn, omdat die bomen in het Midden-Oosten vaak voorkomen. Eeuwenlang ‘bomen’ mensen dus al over de vraag van welke bomen
kribbe en kruis gemaakt zijn.
Zijn ze uit hetzelfde hout gesneden?
De bedoeling van die verschillende verhalen is natuurlijk om duidelijk te maken dat Jezus’ geboorte en zijn dood met elkaar te maken hebben, en dat zelfs het paradijs ermee te maken heeft.
Zolang er mensen zijn op aarde, zijn ze zich bewust geweest van de kringloop die het leven beschrijft. Je wordt geboren, je groeit op, en je gaat dood. Zo gaat het met de mensen, met de dieren en de planten. Wie geboren wordt, zal sterven. Wieg en graf hebben met elkaar te maken.
Maar het nieuwe dat de volgelingen van Jezus aan anderen vertelden, was dat die kringloop is doorbroken door de opstanding. De vrouwen en de andere leerlingen hadden het met eigen ogen gezien: het graf is leeg en we hebben Jezus ontmoet. De kringloop is voorgoed doorbroken.
Wie vandaag naar het nieuws kijkt, vraagt het zich af: is er wel écht iets veranderd? Heeft de dood het niet nog steeds voor het zeggen? We mogen de moed niet opgeven. We blijven geloven dat de kringloop van onrecht, geweld en haat is doorbroken.
Daarbij put ik hoop uit woorden van de Duitse theologe Dorothee Sölle: ‘… bij ons heeft al eens Iemand brood verdeeld dat voldoende was voor allen, bij ons is al eens Iemand opgestaan van de doden.’ (uit: De langste adem, 1975).
Dineke Spee
